Başar ŞEKER / Refleks -
Türkiye’de vergi yapısı son bir yıldır yeniden şekillenirken özellikle Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yüksek cezalar, artırılmış harçlar ve yapay zekâ destekli denetim uygulamaları, meslek dünyasında önemli tartışmalar yaratıyor. Bu tartışmanın merkezinde ise mali müşavirler bulunuyor.
Adana Mali Müşavirler Odası Başkanı Levent Deniz, son düzenlemelerin vergi adaletini güçlendirmek yerine “meslek mensuplarını cezalandırır bir iklime” sürüklediğini belirtiyor. Levent Deniz’in açıklamaları hem meslek camiası hem de ekonomi politikaları açısından dikkat çekici bir panorama sunuyor.
YAPAY ZEKÂ DESTEKLİ DENETİMLER: DESTEK VAR, ÖLÇÜ YOK
Vergi gelirlerini artırmak ve kayıt dışılığı azaltmak amacıyla hız verilen yapay zekâ tabanlı risk analizleri, sektör tarafından prensipte destek görüyor. Çünkü dijitalleşme, defter ve belge yönetiminde hız ve doğruluk sağlıyor.
Ancak Levent Deniz’e göre sorun, bu teknolojik dönüşümde değil; dönüşümün yarattığı ceza rejiminde:
“Kayıt dışılıkla mücadele hepimizin ortak çabasıdır. Fakat 2024 düzenlemeleriyle cezalar astronomik seviyelere çekildi. Bu noktada ceza caydırıcılık olmaktan çıkıp meslek mensubunu hedef alan bir yük haline geldi.”
Örneğin, e-defter beratlarının teknik nedenlerle geç yüklenmesi gibi vergi etkisi olmayan konularda kesilen cezaların, meslek mensuplarını idare karşısında yıprattığı belirtiliyor.
VERGİ YÜKÜ ARTARKEN MESLEK YÜKÜ DE ARTIYOR
TBMM’de yeni yasalaşan düzenlemede yer alan 4’üncü dönem geçici vergi beyannamesinin geri getirilmesi ve bazı serbest meslek erbaplarından yıllık harç alınacak olması, mali müşavirlerce “iş yükünü sistematik biçimde artıran” adımlar olarak görülüyor.
Levent Deniz’e göre bu düzenlemeler, vergi idaresi – meslek mensubu ilişkisini bir paydaşlık zemini yerine “tek yönlü bir sorumluluk alanı”na dönüştürüyor:
“Mali müşavirler paydaş olmaktan uzaklaştırıldı; cezaların ve harçların hedefi haline geldik.”
CEZA-GELİR DENGESİ VE VERGİ ADALETİNİN KIRILGANLIĞI
Türkiye’de vergi adaleti tartışması yeni değil; ancak son yıllardaki ceza ve harç artışları, bu tartışmayı keskinleştirdi. Meslek odalarının ortak görüşü, gelir yaratma hedefli ceza politikalarının kayıt dışılığı azaltmak yerine adalet algısını zedelediği yönünde.
Levent Deniz’in vurgusu net:
“Vergi adaleti, mali müşavirlerin emeğiyle mümkündür. Mükelleflerin gönüllü uyumunu güçlendirmek istiyorsak cezayı değil işbirliğini artırmalıyız.”
VERGİ POLİTİKALARININ YENİ EŞİKTEKİ SINAVI
Türkiye’nin vergi reformu yolculuğu, dijitalleşme ve risk analizleriyle hız kazanmış durumda. Ancak ceza ve harç politikalarının bu dönüşümle uyumlu olup olmadığı, mali müşavirlerin itirazlarında netleşiyor.
Ekonomi yönetiminin bu sesleri duyup duymayacağı ise vergi adaletinin geleceğini belirleyecek.
YORUMLAR