EXPO 2028, 7 bin yıllık Malatya'da yapılacak

Dünyada birçok şehir EXPO’yu düzenlemeye talip oluyor.

Talip olabilmenin de, kazandıktan sonra süreci yönetmenin de kolay olmadığı bu uluslararası organizasyon 2028’de Malatya’da yapılacak.

Malatya Büyükşehir Belediyesi Başkanı Selahattin Gürkan, EXPO 2028’i şehrine kazandırmak için olağanüstü gayret sarf etti.

Elinde önemli kozlar vardı. Çabalarıyla ‘UNESCO Dünya Kültür Mirası’ listesine aldırdığı, 7 bin yıllık tarihi kalıntıların, dünyanın en eski sarayının bulunduğu Arslantepe Höyüğü bunlardan biriydi.

Davet edildiğim Malatya’da ilk durağım Arslantepe Höyüğü oldu. Arslantepe’de kazı devam ediyor. Şu ana kadar, ‘Geç Kalkolitik’ dönemden ‘Demir Çağı’na buluntulara rastlanan Arslantepe, Hititlerden Roma ve Bizans’a kadar pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış olmasıyla tanınıyor.

İnsanlık tarihinin ilk izlerini taşıyan Göbeklitepe’den sonra medeniyetin, yani ilk devlet yapılanmasının başladığı yer olarak ifade edilen Arslantepe’yi EXPO ile dünyaya tanıtmak daha kolay olacaktı.

Başkan Gürkan da bunu doğru değerlendirdi. EXPO sürecinde Malatya’nın yanı sıra Türkiye, Arslantepe Höyüğü’yle önemli turizm geliri elde edecek.

Dünyanın dört bir yanında Arslantepe’ye ziyaretler başlamış bile. Hâlâ gezmeyenlere mutlaka öneriyorum.

KAYISIYA TEK KURUŞ HARCAMADAN LİSANSLI DEPO

Dünyanın en lezzetli kayısısı Malatya’da yetişiyor. Şehir sadece kayısı ihracatından yıllık 300 milyon dolar kazanıyor. Ancak beklenti 1,5 milyar dolar. Bunun için altyapı şart.

Malatya Büyükşehir Belediyesi Başkanı Selahattin Gürkan’ın ‘Dünya Kayısı Ticaret Merkezi’ projesi hayata geçmek üzere…

300 bin metrekarelik alanda geçen yıl başlayan inşaatın önümüzdeki mart ayında bitmesi planlanıyor. Yaklaşık 4 milyar liraya tamamlanacak projede 1000 dükkân ve sosyal donatılar yer alacak.

Malatya’da kayısının hak ettiği değeri bulması, kayısı üreticisinin yüzünün gülmesi için ticaret merkezi kurmak yeterli değil elbette.

Birçok üründe olduğu gibi hasat sonrası kayısı fiyatı çok düşüyor. Çiftçi kayısısını biraz saklayabilse değerinde satabiliyor. Başkan Gürkan, bunun için de proje üretmiş.

Şehrin merkezine 5 bin ton kapasiteli lisanslı soğuk hava deposu yapılmış. 38 bin metrekare alan üzerine kurulan tesislerde soğuk hava depolarının yanı sıra ayda 2 bin 500 ton kuru kayısı işleme ve paketleme yapılabiliyor. Borsanın da yer aldığı merkezin çatısı da 1 megavat güneş enerjisi santraline sahip.

Peki, bütün bunlar için Malatya Büyükşehir Belediyesi’nin kasasından ne kadar çıktı?

Sıfır lira! Belediye, proje yazdı. Avrupa Birliği, bu projeye 13 milyon 600 bin avro hibe sağladı.

Başkan Gürkan, ‘ağlayan belediyecilik’ yapmadıklarını gelirlerinin yüzde 70’ini yatırıma harcadıklarını anlattı.

Böyle belediyeciliğin her şehirde yapılmasını kim arzu etmez ki…

MÜZELER ŞEHRİ MALATYA

EXPO 2028 tanıtım toplantısı sonrası ‘Sanat Sokağı’nı dolaştım. Müthiş bir atmosfer… Kültür evinin yanı sıra kafe, restoranların, hediyelik eşya, enstrüman satan dükkânların olduğu şirin bir sokak. Aynı sokakta bir ‘Fotoğraf Makinesi Müzesi’ var.

Fotoğraf makinesi çeşitliliğiyle Avrupa’nın en büyük müzesi…

En eskisi 1876 olmak üzere binlerce fotoğraf makinesi ve ekipmanı…

Nasıl toparlanmış, akıl alır gibi değil ama yapılmış.

İrfan Tunay, bu müzenin sorumlusu… Bilgisi, anlatımı ve ilgisi muhteşem… 15 dakikalığına girdiğimiz müzede çok fazla kaldığımızı hissettiğimizde 2 saat geçmişti.

Malatya, yerel yönetimlerin olağanüstü çabasıyla son yıllarda onlarca müze kurmuş.

Malatya Büyükşehir Belediyesi’nin şehirde yetişen iki cumhurbaşkanı İsmet İnönü’den Turgut Özal’a politikacıların, sanatçıların izlerini taşıyan, şehrin kültürünü yansıtan ‘Kent Müzesi’nin detaylarını mutlaka gözlerinizle görmelisiniz diyerek yazmayacağım. Askerlik şubesi binasının restore edilerek Kent Müzesi’ne dönüştürülmesi şehre muhteşem bir eser olmuş. Malatya’da müzeleri gezmek tamamen ücretsiz… Efsane Fotoğraf Makinesi Müzesi’nin yanı sıra şehirde Radyo Gramofon Müzesi gibi ilginize çekecek onlarca spesifik müze var. Yeşilyurt zaten müzeler ilçesi olmuş. Şehrin tarihi evleri bulunan fonlarla restore edilerek Gastronomi Konağı’na, Kent Belleği Konağı’na, Sinema Müzesi’ne dönüştürülmüş. Bir kahve tiryakisi olarak bu seri arasında yer alan Kahve Müzesi’ne de bayıldım. Kahve değirmenleri, fincanları, mangalları, kısacası kahveye dair ne varsa bulabileceğiniz Kahve Konağı, büyülü kokusuyla sizi bekliyor.

Bu arada Malatya Sanat Merkezi’ni de dolaştım. Bir yerel yönetim şehirde sanatsal faaliyetleri daha başka nasıl destekleyebilir bilmiyorum.

Resimden ebruya, çiniden hattatlığa, grafik tasarımdan fotoğrafçılığa sanatın neredeyse her alanında kursların düzenlendiği sanat merkezinde dileyen herkese imkân sağlayan Malatya Büyükşehir Belediyesi’ni alkışlıyorum.

GİRİŞİMCİLİK VE MALATYA

Malatya, Türkiye’nin en başarılı girişimcilerini çıkarmış bir şehir.

Erman Ilıcak (Rönesans Holding), Ahmet Çalık (Çalık Holding) ve Vahap Küçük (LC Waikiki) aklıma ilk gelen Malatyalı girişimciler.

Malatya’nın bir de kendi kadar ünlü ilçesi Darende var. Türkiye’nin dört bir yanında büyük ticaretleri ve sanayi kuruluşları olan Darendeliler hep bu topraklardan çıkıyor.

Peki, Malatya; tarihinden, kültüründen, doğasından kaynaklanan bu avantajını doğru değerlendirebiliyor mu?

Yani inovatif girişimcilikte Malatya’da neler yapılıyor?

Girişimcilik Ekosistemi Derneği Başkanı olarak bu şehrin küçük dokunuşlarla yenilikçi girişimciliğe Türkiye’de önemli katkı sağlayacağına inanıyorum. 

İnönü Üniversitesi gibi köklü bir eğitim kurumunu bünyesinde bulunduran Malatya’da girişimcilikte yeni bir sayfa açılabilir.

EXPO sürecinin güçlendireceği bir iklimde Malatya’dan bir ya da birkaç inovatif, yani katma değeri yüksek alanda dünya markası çıkabilir.

Bu konuyu da Malatya Büyükşehir Belediyesi Başkanı Selahattin Gürkan’ın danışmanı Av. Fatih Kerimoğlu ile detaylı değerlendirme imkânı buldum.

Yoğunluğum fazla. Ama Malatya’nın EXPO sürecinde şehre kazandırılacak en önemli değerin yenilikçi girişimcilikte atılacak adımlar olduğunu düşünüyorum. O yüzden yeni yıldan itibaren Malatya’nın girişimcilik alanında yapacağı hamlelere destek vereceğim.

Zira Selahattin Gürkan’ın ‘dar-ül rifat’, yani ‘seçkin insanların şehri’ olarak tanımlanan bu kente herkesin hizmet etme zorunluluğu bulunduğunu anlatarak, “Vebal altında kalırsınız” açıklamasından etkilenmedim değil doğrusu.